Aile hekimliğinde koroner arter hastası takibi için bir yol haritası

Koroner arter hastalığı (KAH), aile hekimliği pratiğinde sıkça karşılaşılan kronik bir durumdur. Bu hastalığın etkin bir şekilde yönetilmesi, hastaların yaşam kalitesini artırır ve komplikasyonları azaltır. İşte koroner arter hastalığı olan hastaların takibinde dikkat edilmesi gereken tıbbi konulara odaklanan bir yol haritası:

İlaç Tedavisi: Devamlılık ve Doğru Yönetim

KAH’lı hastaların ilaçlarını düzenli ve doğru kullanmaları hayati öneme sahiptir. Burada kullanılan ilaçlar temel olarak antiagreganlar, statinler, kalp hızını kontrol eden beta blokerler ve gerektiğinde tansiyon kontrolünün temel taşını oluşturan ace-arb inhibitörlerinden oluşur. Bunları ve aile hekimliği açısından bizlere bakan yönlerini maddeler halinde inceleyelim:

Antiplatelet İlaçlar

• Aspirin: Genellikle günde 75-100 mg dozunda önerilir. Bu hastaların tümü aile hekimliğinde hastaların mide kanaması riski açısından izlenmesi gereklidir. Genel olarak hastalarda mide koruyucu – proton pompa inhibitoru reçete edilmelidir.
• Klopidogrel: Aspirine intoleransı olan veya çift antiplatelet tedavi gerektiren hastalarda kullanılır. Bununla birlikte 2’li antiagregan kullanan hastalarda mide koruyucu kullanım önerilerine dikkat edilmelidir.

Statinler

• LDL seviyesini klavuzlara göre 55 mg/dL (özellikli gruplarda daha altı hedeflenir) altında tutmak için statin grubu ilaçlar kullanılır. Tedavi ilk başladığında aylık lipit profili takiplerde ise 6 ayda bir ya da yılda bir görülmesi gereklidir.
• Statin kullanımına bağlı kas ağrısı veya karaciğer enzimlerinde yükselme gibi yan etkiler açısından hastaların izlenmesi gereklidir.
• Atorvastatin, Rosuvastatin: Bu ilaçlar LDL kolesterol seviyelerini düşürür. Aile hekimliğinde düzenli olarak (başlangıçta 6 ayda bir sonrasında yılda bir) lipid profili takip edilmelidir. LDL hedefi genellikle koroner arter hastalığı tanısı konduysa güncel klavuzlara göre <55mg/dL olmalıdır. Kardiyoloji hekimleri tarafından da hasta özelinde daha da düşürülmesinin hedeflendiği durumlar olabilir.

Beta Blokerler

• Metoprolol, Bisoprolol: Bu ilaç grubu kalp hızını ve/veya kan basıncını düşürerek kalbin iş yükünü azaltır. Özellikle kalp yetmezliği olan hastalarda mortaliteyi azaltması nedeniyle çok önemli bir gruptur. Aile hekimliğinde ise hastaların istirahat kalp hızını tespit etmelisiniz. Muayene odasında tansiyon ve kalp tepe atım hızını anamnezinize not etmelisiniz. Halihazırda beta bloker kullanırken kalp hızı 60 ın altında olan hastalarda doz azaltılması açısından değerlendirilmeli, gerekirse kardiyoloji birimine yönlendirilmelidir. Kardiyak hastalarda kullanılan beta bloker grubu ilaç asla bir anda kesilmemelidir.

ACE İnhibitörleri ve ARB’ler

• Ramipril, Lisinopril, Valsartan vb: Bu gruptaki ilaçlar kan basıncını kontrol altında tutar ve kalp kasını korur. Aile hekimliği açısından hastalarınızın böbrek fonksiyonları ve – veya potasyum seviyelerini düzenli olarak izlenmelidir. Bu gruplar özellikle endotel stresini azaltması açısından kardiyovasküler risk faktörüne sahip hastalarda hayati önem taşır.

Nitratlar

• İzordil: Anjina ataklarını önlemek için reçete edebilirsiniz. Önemli nokta şudur ki yaşlı erkek hastalarda fosfodiesteraz 5 inh (viagra) 🙂 ile kullanımı kontrendikedir ciddi hipotansiyona neden olur. Hastalar bu konuda bilgilendirilmelidir.

Kolesterol Takibi ve Yönetimi

Kolesterol seviyelerinin düzenli olarak izlenmesi, koroner arter hastalığı yönetiminde kritik bir rol oynar. İşte dikkat edilmesi gereken noktalar:

1. Lipid Profili Takibi
   • Başlangıç Değerleri: KAH tanısı konduğunda başlangıç lipid profili değerlendirilmelidir.
   • Takip Aralıkları: Tedaviye başladıktan sonra 4-12 hafta içinde lipid profili tekrar kontrol edilmelidir. Hedef değerlere ulaşıldığında ise 3-12 ay aralıklarla izlenmelidir.
2. Hedef Değerler
   • LDL Kolesterol: <55 mg/dL hedeflenmelidir.
   • HDL Kolesterol: ≥40 mg/dL (erkekler) veya ≥50 mg/dL (kadınlar) olması gereklidir.
   • Trigliserid: <150 mg/dL olması hedeflenir.

Diyet ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Hastaların yaşam tarzı değişiklikleri konusunda bilgilendirilmesi ve bununla birlikte teşvik edilmesi önemlidir:

1. Beslenme
   • Diyet: Doymuş yağlardan ve trans yağlardan kaçınılmalı, lif açısından zengin gıdalar tüketilmelidir.
   • Omega-3 Yağ Asitleri: Balık tüketimini artırmasını hastanıza tavsiye etmelisiniz. Ya da balık yağı takviyeleri önerebilirsiniz.
2. Egzersiz
   • Fiziksel Aktivite: Haftada en az 3 kez 30 dakika orta yoğunlukta yürüyüş / egzersiz önerilmelidir.
   • Ağırlık Kontrolü: VKİ <30 kg/m² hedeflenmelidir.
3. Sigara ve Alkol
   • Sigara: Kesinlikle sigara bırakma programlarına yönlendirilmelidir.
   • Alkol: Kullanımı kesinlikle sınırlandırılmalıdır.

Düzenli Takip ve İzleme

Koroner arter hastalarını aile hekimliğinde düzenli olarak izlemelisiniz.

1. Rutin Kontroller
   • EKG: Yıllık kontrollerinde EKG çekilmelidir.
   • Kan Testleri: Lipid profili, karaciğer fonksiyon testleri, bununla birlikte böbrek fonksiyon testleri düzenli olarak kontrol edilmelidir.
2. Yıllık Değerlendirme
   • Kapsamlı Muayene: Yılda bir kez kapsamlı bir değerlendirme yapmalı, hastanın tüm risk faktörlerini yılda bir değerlendirmelisiniz.
   • Stres Testleri: Gerektiğinde efor testi veya diğer stres testleri için hastanızı kardiyoloji polikliniğine yönlendirebilirsiniz.

Acil Durum Yönetimi

Hastaların acil durum belirtileri hakkında bilgilendirilmesi ve bu durumlarda ne yapmaları gerektiği konusunda eğitilmesi gereklidir:

• Göğüs Ağrısı: Hastalar, göğüs ağrısı yaşadıklarında hemen acil servise başvurmaları gerektiğini bilmelidir. Bu konuda kardiyak kökenli ağrının nasıl olduğu hastaya anlatılabilir ve “Bu şekilde ağrın olduğunda kesinlikle acile başvurmalısın” şeklinde hasta bilgilendirilebilir.
• Nefes Darlığı: Yeni başlayan veya kötüleşen nefes darlığı da acil değerlendirme gerektirir.

Kardiyak göğüs ağrısı ile ilgili ücretsiz bilgilendirme videomuza kurslarımız / Göğüs ağrısına yaklaşım dersinden ulaşabilirsiniz.

Koroner arter hastalığı olan hastaların takibi, dikkatli ve sürekli bir ilgi gerektirir. İlaç yönetimi, düzenli takip ve yaşam tarzı değişiklikleri, hastalığın kontrol altında tutulması için hayati öneme sahiptir. Bu süreçte, hastalarla etkili iletişim kurmak ve onları tedaviye aktif olarak katılmaları için teşvik etmek, aile hekimliği uygulamalarında başarıyı artıracaktır.

Bütün bu bilgilendirme notunun yanında kapsamlı EKG değerlendirme ve kardiyak vaka yönetimi ile ilgili kursumuza ulaşmak için tıklayınız

Not: Bu sayfadaki bilgiler yalnızca hekimlere yönelik tavsiye niteliğindedir ve profesyonel tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavi yerine geçmez. Hastalarınızın sağlık durumuyla ilgili en doğru yönetim için klinik değerlendirmelerinizi ve uzman önerilerini dikkate almanız gerekmektedir.